اصول و روش¬های تربیتی خانواده در سایه¬ی نماز
اصول و روشهای تربیتی خانواده در سایهی نماز
1. اصل جذب را بر دفع ترجیح دهیم؛
زمانی که برادران یوسف او را به چاه افکنده، به نزدیک پدر بازگشتند و دروغهای خود را بازگو کردند، پدر گفتهی آنان را نپذیرفته، فرمود: «هوسهای نفسانی شما این کار را برایتان آراسته (شما را فریب داده) است. من صبر جمیل (و شکیبایی خالی از ناسپاسی) خواهم داشت و در برابر آنچه میگویید از خدا یاری میطلبم.»[1]
حضرت یعقوب با اینکه از زشتی کار آنها آگاهی داشت ولیکن ایشان را از خود طرد نکرد؛ اگرچه هشدارهای لازم را به آنان داد. پس اولیا [و مربیان] باید این نکته را ملاحظه نمایند که: نبایستی با دیدن خطاهای فرزندان ، آنان را به طور کلی طرد نمود؛ چرا که این کار بسی موجب جری شدن ایشان و از بین رفتن زمینههای تربیتی آنان گردد. درمقابل میتوان با صبر و مدارا به رشد و تربیت آنان امیدوار بود.
1. تلاش در جهت اصلاح رفتار و پرهیز از اتهام و سرکوبی شخصیت؛
در جریان یوسف، حضرت یعقوب(ع) صراحتا فرزندان خویش را متهم نکرد، با آنکه شواهد دروغ بودن گفتههای آنان معلوم بود. چرا که درصورت اتهام مستقیم، هم زشتی گناه ازبین میرفت و هم جرأت بر آن افزوده میگشت. همچنین روابط دچار آسیب جدی میشد.
? مثالی در خصوص اصلاح رفتار: احمد! این رفتار شما با حس مسئولیت پذیریفردی مطابقت ندارد، لطفاً کار خود را بررسی و اصلاح کنید!
? نمونهای از سرکوبی شخصیت: احمد! تو چقدر آدم بیمسئولیتی هستی!
? نکته: اگر والدین، درخصوص فرزند خود، رفتاری ناشایست دیدند، تمام شخصیت وی را زیر سئوال نبرند بلکه بکوشند فقط نسبت به اصلاح رفتار نابهنجار اقدام نمایند.
2. ترغیب مقدم بر تخویف یا تشویق بهجای ترس و منع؛
اجتناب از روشهای ترس و تمسخر در ارائهی دین، زمینهی مناسبی برای پذیرش تکالیف دینی فراهم میکند. بخصوص نوجوان و جوان با ترغیب و تشویق مانوستر است و بالطبع ترس و منع کمتر تاثیری در او دارد.
جملات زیر میتواند برای تشویق کودکان نقشی شگفت بازی کند:
? خیلی خوب به جلو میروی!
? کار شما تحسین برانگیز است!
? به تو افتخار میکنم.
به این جملات که برای تشویق یک نوجوان پسر 14 ساله [1]درنظر گرفته شده، توجه نمائید:
? کردار شما مایه خشنودی خداوند است.
? شما با بی کران هستی ارتباط دارید ، خود را محدود به طبیعت نکنید.
? شما بهترین آفریدهها هستید!
یا این دو عبارت ادبی را که برای ترغیب یک جوان به عالم فرامادی ارائه شده، ملاحظه کنید:
? «تو را ز کنگره عرش می زنند سفیر!»
? «مرغ دلم طائری است عرشی و قدس آشیان از قفس تن ملول، سیر شده از جهان
عالم علوی بود جلوهگه مرغ ما آبخور او بود گلشن باغ جنان»
3. استفاده از روشهای غیرمستقیم بهجای روشهای مستقیم؛
معمولا افراد از لحاظ روانی در برابر روشهای مستقیم و صادقانه موضع میگیرند و برعکس با دیدن شیوههای غیرمستقیم به ابتهاج و انتباه درونی نائل میشوند. امیر بیان (ع) در کلامی زیبا به استفادهی از شیوهی غیرمستقیم توصیه نموده، میفرمایند: «ازجر المسیئ بثواب المحسن؛ بدکردار را با پاداش به نیکوکار تنبیه کنید!»
آیات قرآن بیشتر به طور غیر مستقیم افراد را انذار و تبشیر می نماید.
4. چگونه گفتن مقدم بر چه گفتن است؛
با چگونگی گفتار لطافت بیافرینید! بذر امید بپاشید! زیبا نگریستن را آموزش دهید!